Καλοήθης Υπερπλασία του Προστάτη (ΚΥΠ)

Ο προστάτης αδένας και ο σημαντικός ρόλος του

Ο προστάτης αδένας είναι ένα όργανο που βρίσκεται μπροστά από την ουροδόχο κύστη στους άντρες, περιβάλλει την ουρήθρα και έχει μέγεθος σαν κάστανο. Ο ρόλος του είναι πολύ σημαντικός, καθώς είναι υπεύθυνος για την παραγωγή και τον εμπλουτισμό του σπέρματος με το έκκριμά του και βοηθά την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων. Βρίσκεται υπό την επίδραση των ανδρικών ορμονών και το μέγεθος του αυξάνεται σε μεγαλύτερες ηλικίες.

Στις παθήσεις του προστάτη αδένα περιλαμβάνεται, εκτός από την Προστατίτιδα και τον Καρκίνο του Προστάτη, η Καλοήθης Υπερπλασία του Προστάτη (ΚΥΠ).

Τι είναι η Καλοήθης Υπερπλασία του Προστάτη;

Ως Καλοήθης Υπερπλασία του Προστάτη (ΚΥΠ) ονομάζεται μία από τις πιο κοινές ουρολογικές παθήσεις, η οποία εκδηλώνεται με προοδευτική αύξηση (υπερπλασία) της κεντρικής ζώνης του προστάτη, γεγονός που προκαλεί συμπίεση της ουρήθρας και θέτει εμπόδια στην έξοδο των ούρων. Πρόκειται για μία φυσιολογική και αναμενόμενη διαδικασία γιατί όσο μεγαλώνει ηλικιακά ο άνδρας, τόσο μεγαλώνει και το μέγεθος του προστάτη. Αυτή η αύξηση του μεγέθους αποτελεί μια καλοήθη κατάσταση που εμφανίζεται μετά τα 50 έτη, με όλο και μεγαλύτερη συχνότητα και με διαφορετική εξέλιξη από άνδρα σε άνδρα.

Ποια τα συμπτώματα της Καλοήθους Υπερπλασίας του Προστάτη;

Η υπερπλασία προκαλεί πίεση στην ουρήθρα, φράζοντάς την επί της ουσίας και δυσχεραίνοντας τη φυσιολογική ροή των ούρων. Τα συμπτώματα διαφέρουν από άνδρα και άνδρα και κατατάσσονται σε ήπια, μέτρια και σοβαρά και περιλαμβάνουν:

• Ασθενής ή περιορισμένη ροή ούρων
• Ελαττωμένη ακτίνα της ούρησης
• Καθυστέρηση στην έναρξη της ούρησης
• Διακοπές στην ούρηση
• Αίσθημα μη πλήρους κένωσης της κύστης
• Ακράτεια από υπερπλήρωση
• Παρουσία υπολείμματος ούρων
• Συχνουρία και νυκτουρία

Άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν πόνο στην κύστη, κυρίως κατά την ούρηση, ιδίως σε περιπτώσεις ουρολοίμωξης, καθώς και αιματουρία, συνήθως σε περιπτώσεις παρουσίας λίθων στην κύστη. Σε περίπτωση που νιώσετε ότι δυσκολεύεστε εντελώς να ουρήσετε, θα πρέπει να απευθυνθείτε άμεσα στον Ουρολόγο σας, καθώς η κατάσταση αυτή χρήζει άμεσης παρακολούθησης και αντιμετώπισης. Η καθυστερημένη αντιμετώπιση της πάθησης μπορεί να επηρεάσει το ανώτερο ουροποιητικό σύστημα, καθώς και να προκαλέσει μόνιμη φθορά και βλάβη της ουροδόχου κύστεως.

Πώς γίνεται η διάγνωση για την Καλοήθης Υπερπλασία του Προστάτη;

Η διάγνωση της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη στα πρώιμα στάδια της μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης επιπλοκών. Περιλαμβάνει:

• Δακτυλική εξέταση (DRE)
• Λήψη προσεκτικού ιστορικού, την εύρεση τυχόν συσχέτισης με τη φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνει ο ασθενής, τη χρήση πιστοποιημένων ερωτηματολογίων, όπως το Διεθνές Ερωτηματολόγιο Συμπτωματολογίας Προστάτη (IPSS – International Prostate Symptom Score), τα οποία χρησιμεύουν τόσο στην αρχική εκτίμηση του ασθενούς όσο και την παρακολούθησή του μετά από τη χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής.
• Εργαστηριακές εξετάσεις ( ουρία – κρεατινίνη, μέτρηση του Ειδικού Προστατικού Αντιγόνου (PSA),  Καλλιέργεια Ούρων)
• Ημερολόγιο Ούρησης
• Υπερηχογράφημα Νεφρών/Κύστης/Προστάτη προ και μετά ούρησης,
• Ουροροομετρία

Πώς αντιμετωπίζεται η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη;

Συντηρητική αντιμετώπιση με φαρμακευτική αγωγή

Όταν εμφανιστούν τα πρώτα συμπτώματα, το καλύτερο που μπορεί να κάνει ο ασθενής είναι να απευθυνθεί στον ειδικό Ουρολόγο για παρακολούθηση. Οι πρώτες ενοχλήσεις δε συνεπάγονται και άμεση λήψη φαρμακευτικής θεραπείας, παρόλα αυτά, όταν ο ουρολόγος το κρίνει πλέον απαραίτητο μπορεί να συστήσει τη λήψη φαρμακευτικής αγωγής, η οποία μάλιστα βοηθάει στη βελτίωση της ποιότητας της ούρησης και στη μείωση της έντασης των συμπτωμάτων, αντιμετωπίζοντας επιτυχώς μεγάλο ποσοστό των περιστατικών και ιδίως των ανδρών που δεν αισθάνονται έτοιμοι να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση.

Βάσει των κατευθυντήριων οδηγιών της Ευρωπαϊκής και της Αμερικανικής Ουρολογικής Εταιρίας, η φαρμακευτική αγωγή για την ΚΥΠ συνίσταται από τις ακόλουθες κατηγορίες φαρμάκων:

• Α-αναστολείς (α-blockers): Φάρμακα όπως η Αλφουζοσίνη, η Ταμσουλοσίνη και η Σιλοδοξίνη αποτελούν την πρώτη επιλογή για την θεραπεία της ΚΥΠ. Η δράση τους είναι άμεση και ξεκινά σύντομα μετά την αρχική χορήγηση. Όλες οι εν λόγω ουσίες θεωρείται ότι έχουν παρόμοια αποτελέσματα, και δεν έχει τεκμηριωθεί μέσω κλινικών μελετών κάποια ουσία που να υπερτερεί σε σχέση με τις άλλες. Οι συχνότερες παρενέργειες περιλαμβάνουν τη μικρή πτώση της αρτηριακής πίεσης και την παλίνδρομη εκσπερμάτιση.
• Αναστολείς της 5α-ρεδουκτάσης: Ουσίες όπως η Φιναστερίδη και η Ντουταστερίδη είναι κατάλληλες για ασθενείς με μεγαλύτερου μεγέθους προστάτη (>40 ml). Έχουν αποδειχτεί αποτελεσματικές στην προστασία των ασθενών από πιθανή επίσχεση ούρων και την εμφάνιση αιματουρίας.
• Συνδυασμός α-αναστολέων και 5α-ρεδουκτασών: Η συνδυασμένη θεραπεία αυτών των δύο κατηγοριών φαρμάκων μπορεί να προσφέρει καλύτερα αποτελέσματα στους ασθενείς με ΚΥΠ.
• Αντιχολινεργικά φάρμακα: Χρησιμοποιούνται κυρίως σε ασθενείς που εμφανίζουν ερεθιστικά συμπτώματα, όπως επιτακτικότητα και συχνουρία.
• Συνδυασμός α-αναστολέων και αντιχολινεργικών φαρμάκων: Η συνδυασμένη χορήγηση αυτών των φαρμάκων μπορεί να είναι χρήσιμη για τη διαχείριση των συμπτωμάτων της ΚΥΠ, ειδικά σε περιπτώσεις όπου οι ερεθιστικές συμπτωματολογίες είναι έντονες.

Χειρουργική Αντιμετώπιση

Όπως αναφέρθηκε, η φαρμακοθεραπεία του πρώτου διαστήματος ενδέχεται να προσφέρει σημαντική βελτίωση, ωστόσο ένα σημαντικό ποσοστό των ασθενών θα χρειαστεί τελικά να χειρουργηθεί. Περιπτώσεις κατά τις οποίες η χειρουργική θεραπεία ενδείκνυται είναι όταν η φαρμακευτική θεραπεία έχει αποτύχει, αλλά και όταν έχουν παρουσιασθεί επιπλοκές της ΚΥΠ, όπως οξεία επίσχεση ούρων, υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις, αιμορραγία από την ουρήθρα, λίθοι στην ουροδόχο κύστη, βλάβη των νεφρών από κατακράτηση ούρων κ.ά. Η αντιμετώπιση της ΚΥΠ με χειρουργική επέμβαση θεωρείται η πιο αποτελεσματική και οριστική μορφή αντιμετώπισης, καθώς ανακουφίζει άμεσα το κώλυμα-εμπόδιο, ελευθερώνοντας την έξοδο των ούρων.

Μέθοδοι Χειρουργικής Αντιμετώπισης

Ανοιχτή Προστατεκτομή

Η ανοιχτή οπισθοηβική προστατεκτομή ενδείκνυται βάσει της βιβλιογραφίας στους μεγάλους προστάτες (με όγκο μεγαλύτερο των 80 κ.εκ.). Γίνεται με υπομφάλιο τομή μήκους περίπου 5 εκ.

Κατά τη διάρκεια της επέμβασης, πραγματοποιείται τομή στο τοίχωμα της ουροδόχου κύστης και με το δάκτυλο (δείκτης) εκπυρηνίζεται το αδένωμα. Σε σύγκριση με τη διουρηθρική μέθοδο, ο ασθενής χρειάζεται να παραμείνει περισσότερο διάστημα στο νοσοκομείο, ενώ και ο καθετήρας παραμένει στην κύστη για μεγαλύτερο διάστημα.

Τα κύρια πλεονεκτήματα αυτής της μεθόδου είναι η άμεση επισκόπηση του αυχένα της κύστης και ολόκληρου του βλεννογόνου της.

Σύγχρονες επιλογές θεραπείας  για την ΚΥΠ

Μέχρι πριν λίγα χρόνια, οι επιλογές του ασθενή που έπασχε από υπερπλασία του προστάτη ήταν η φαρμακευτική αγωγή και επί αποτυχίας της χειρουργείο, είτε διουρηθρική προστατεκτομή, είτε σε μεγαλύτερου μεγέθους προστάτες ανοιχτή προστατεκτομή. Η πρόοδος της τεχνολογίας μάς προσφέρει περισσότερα όπλα στην φαρέτρα μας στην αντιμετώπιση της ΚΥΠ, ως επί το πλείστον ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές, αυξάνοντας με αυτόν τον τρόπο και τις επιλογές του ασθενή.

Οι τεχνικές αυτές χωρίζονται γενικά σε τέσσερεις κατηγορίες:

• Σε αυτές που γίνεται τομή στον αυχένα του προστάτη 
• Τοποθέτηση στέντ ή κλιπ 
• Σε εκείνες που αφαιρείται προστατικός ιστός δημιουργώντας κοιλότητα στην περιοχή του προστάτη
• Τέλος  αυτές που συρρικνώνουν τον προστάτη χωρίς να αφαιρείται ιστός

Συνήθως οι ασθενείς που επισκέπτονται στον Ουρολόγο και χρειάζεται να χειρουργηθούν, είναι αυτοί που δεν ανταποκρίνονται πλέον στην φαρμακευτική αγωγή και σπανιότερα κάποιοι με αντικειμενική ένδειξη όπως επίσχεση ούρων (αδυναμία ούρησης). Πριν ασχοληθούμε με τον προστάτη και τις εξετάσεις που προσκομίζουν, ασχολούμαστε με την γενικότερη υγεία τους και τυχόν συννοσηρότητες, καθώς επίσης και με την επιθυμία τους να παραμείνουν, εφόσον είναι, σεξουαλικά ενεργοί. Όλες οι επιλογές που είναι διαθέσιμες, είναι ικανές να εξασφαλίσουν μια καλή ούρηση στον ασθενή, είναι σημαντικό, όμως, η λύση να είναι εξατομικευμένη, λαμβάνοντας πάντοτε υπ’ όψιν τα χαρακτηριστικά και τις επιθυμίες  του ασθενή.

Οι ενδείξεις για τη χειρουργική αντιμετώπιση της ΚΥΠ χωρίζονται στις σχετικές, που αφορούν στην επιδείνωση της συμπτωματολογίας, και τις απόλυτες, οι οποίες είναι:

• Οξεία Επίσχεση Ούρων
• Χρόνια Επίσχεση Ούρων
• Αιματουρία
• Λιθίαση Κύστης
• Εκκόλπωμα Κύστης
• Υποτροπιάζουσες Ουρολοιμώξεις

Η χειρουργική αντιμετώπιση πραγματοποιείται με:

Διουρηθρική Προστατεκτομή TURis

Η Διουρηθρική Προστατεκτομή TURis αποτελεί τη μέθοδο εκλογής για προστάτες μεγέθους έως 80 κ.εκ, ενώ ανάλογα με την πείρα και την ευχέρεια του χειρουργού μπορεί να εκτελεστεί και σε μεγαλύτερους προστάτες. Πρόκειται για μια επαναστατική ενδοσκοπική χειρουργική επέμβαση, στην οποία αφαιρείται το προστατικό αδένωμα διαμέσου της ουρήθρας με φυσιολογικό ορό (in saline). Η εκτέλεσή της γίνεται διουρηθρικά, χωρίς τομή ή οπές, συνδυάζοντας αρμονικά την αναίμακτη κοπή μεγάλης ακρίβειας και την τελείως αναίμακτη εξάχνωση. Η επέμβαση παρουσιάζει αυξημένη ασφάλεια και ακρίβεια, μικρότερη απώλεια αίματος και λιγότερο μετεγχειρητικό πόνο.

Με τη διουρηθρική προστατεκτομή TURis, ο ασθενής έχει τα εξής σημαντικά πλεονεκτήματα:

• Ελάχιστα επεμβατική μέθοδος
• Απουσία τομών, αντιαισθητικών σημαδιών και ουλών
• Ελάττωση του βαθμού της διεγχειρητικής και μετεγχειρητικής αιμορραγίας
• Μηδενική ανάγκη μετάγγισης αίματος
• Δεν απαιτείται νυχτερινή αποκλειστική παρακολούθηση του ασθενή
• Μόλις 1 ημέρα νοσηλείας
• Αφαίρεση του καθετήρα στην έξοδο ή την επόμενη μέρα
• Πλήρης απουσία ακράτειας και στυτικής δυσλειτουργίας
• Πολύ γρήγορη ανάρρωση και επιστροφή στις καθημερινές δραστηριότητες

Μέθοδος έγχυσης υδρατμού

Η εν λόγω ελάχιστα επεμβατική χειρουργική μέθοδος έγχυσης υδρατμού προσφέρει μεγάλο πλεονέκτημα στους ασθενείς, οι οποίοι δεν μπορούν ή δεν επιθυμούν να λάβουν νάρκωση, καθώς δεν απαιτείται γενική αναισθησία για την εκτέλεσή της, αλλά αρκεί απλή μέθη – καταστολή, ώστε ο ασθενής να μην κινηθεί κατά τη διάρκεια της διαδικασίας.

Η διαδικασία περιλαμβάνει την έγχυση αποστειρωμένου υδρατμού (ατμού) στον προστάτη αδένα. Πρόκειται για μια σύντομη επέμβαση, που χρησιμοποιεί τη φυσική ενέργεια της θερμότητας που εκλύεται από την έγχυση εντός του προστάτη για την καταστροφή του υπερπλαστικού τμήματος του προστατικού ιστού και τη συρρίκνωση του αδένα. Οι ασθενείς που λαμβάνουν αντιπηκτική αγωγή δε χρειάζεται να τη σταματήσουν.

Τα πλεονεκτήματα περιλαμβάνουν:

• Λιγότερο επεμβατική αντιμετώπιση της ΚΥΠ
• Ημερήσια νοσηλεία
• Δυνατότητα διενέργειας χωρίς αναισθησία
• Ισχυρό προφίλ ασφάλειας
• Σύντομος χρόνος διαδικασίας
• Καλή βελτίωση σε υποκειμενικά και αντικειμενικά αποτελέσματα στην ούρηση
• Χαμηλό κόστος για τον ασθενή
• Σύντομη επιστροφή στην καθημερινότητα
• Διατήρηση της σεξουαλικής λειτουργίας

Μέθοδος HoLEP - Εκπυρήνιση του προστάτη με Laser

Η τεχνική HoLEP (Holmium Laser Enucleation of Prostate) αποτελεί την πιο σύγχρονη χειρουργική τεχνική αντιμετώπισης των αποφρακτικών συμπτωμάτων ούρησης, που δημιουργεί η Καλοήθης Υπερπλασία του Προστάτη στον άνδρα.

Η συγκεκριμένη τεχνική βασίζεται στη χρήση χαμηλότερης έντασης Holmium Laser, εκπυρηνίζοντας τον καλοήθη υπερτροφικό ιστό του προστάτη και πετυχαίνοντας ριζικότερη αφαίρεση. Για τον λόγο αυτό, με τη μέθοδο HoLEP αντιμετωπίζονται μεγάλου μεγέθους προστάτες, οι οποίοι ξεκινούν από 80 κ.εκ. και μπορεί ακόμη και να υπερβαίνουν τα 150 κ.εκ. Χαρακτηριστικό της τεχνικής είναι ότι διεξάγεται αποκλειστικά διουρηθρικά (δηλαδή δεν απαιτούνται τομές στο δέρμα) και εξασφαλίζει την πλήρη εξαίρεση του αδενώματος, αφού αυτό αφαιρείται στα όρια με την προστατική κάψα (εκπυρήνιση/enucleation), δεν αφήνει υπολειμματικό ιστό εξασφαλίζοντας άμεση βελτίωση της ροής των ούρων και εκμηδενίζοντας τις υποτροπές του προβλήματος στο μέλλον. Είναι κατάλληλη για ασθενείς που λαμβάνουν αντιπηκτική αγωγή οι οποίοι δε χρειάζεται να τη σταματήσουν.

Τα πλεονεκτήματα περιλαβάνουν:

• Μειωμένος χειρουργικός χρόνος
• Μηδενική απώλεια αίματος και ανάγκη μεταγγίσεων
• Ελάχιστες μετεγχειρητικές ενοχλήσεις
• Σύντομη αφαίρεση του καθετήρα
• Άμεση επαναδραστηριοποίηση του ασθενή
• Διατήρηση της σεξουαλικής λειτουργίας

Συχνές ερωτήσεις για την καλοήθη υπερπλασία του προστάτη

Πώς επιλέγουμε την κατάλληλη θεραπευτική μέθοδο;

Το σημαντικότερο είναι να καταλάβει ο ασθενής την ανάγκη για εξατομικευμένη θεραπεία, καθώς δεν υπάρχει ιδανική θεραπεία που να είναι κατάλληλη για όλους. Όλες οι τεχνικές έχουν υψηλά ποσοστά επιτυχίας όταν χρησιμοποιούνται με την κατάλληλη ένδειξη. Τα κριτήρια επιλογής σχετίζονται με την ηλικία, το μέγεθος του προστάτη, τη λήψη αντιπηκτικής αγωγής, τις συνυπάρχουσες παθήσεις και τις επιθυμίες του ασθενούς. Το καλύτερο, λοιπόν, για τον ασθενή είναι είτε να μιλήσει με πολλούς ειδικούς στην αντιμετώπιση της ΚΥΠ, είτε να απευθυνθεί σε κέντρα που προσφέρουν περισσότερες από μία επιλογές στην αντιμετώπιση της πάθησης.

Είναι η μέθοδος HoLEP ό, τι πιο σύγχρονο στην αντιμετώπιση της ΚΥΠ;

Η Laser εκπυρήνιση HoLEP (Holmium Laser Enucleation of the Prostate) προσφέρει μια καινοτόμο λύση για την υπερπλασία του προστάτη, ιδιαίτερα για τους μεγαλύτερους αδένες, ακόμα και εκείνους που φτάνουν τα 200 κυβικά. Αυτή η ελάχιστα επεμβατική μέθοδος αποτελεί την πιο σύγχρονη προσέγγιση για την αντιμετώπιση των αποφρακτικών συμπτωμάτων ούρησης που σχετίζονται με την καλοήθη υπερπλασία του προστάτη (ΚΥΠ). Η επέμβαση πραγματοποιείται μόνο διουρηθρικά και περιλαμβάνει την εκπυρήνιση του αδενώματος, ακολουθώντας την ίδια διαδικασία όπως και στην ανοικτή χειρουργική μέθοδο. Αμέσως μετά την εκπυρήνιση, το αδένωμα μεταφέρεται στην ουροδόχο κύστη και απομακρύνεται με τη βοήθεια ενός ειδικού εργαλείου (morcellator). Η διατήρηση των παρακείμενων ιστών άθικτων είναι σημαντική για την προστασία της στύσης του ασθενούς. Η ανάρρωση μετά την επέμβαση είναι άμεση, επιτρέποντας στον ασθενή να επιστρέψει γρήγορα στις καθημερινές του δραστηριότητες.

Υπάρχει σχέση μεταξύ της καλοήθους υπερπλασίας προστάτη και της στυτικής δυσλειτουργίας;

Η στυτική δυσλειτουργία και η καλοήθης υπερπλασία προστάτη μοιράζονται κοινές αιτίες, όπως η αρτηριακή υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπερλιπιδαιμία και άλλοι παράγοντες. Αν και οι δύο καταστάσεις μπορεί να είναι ανεξάρτητες, η κοινή παθοφυσιολογία τους αυξάνει την πιθανότητα να εμφανιστούν ταυτόχρονα. Σύμφωνα με μελέτες που δημοσιεύθηκαν τα τελευταία χρόνια, μεταξύ ανδρών ηλικίας 50 έως 80 ετών, το 90% παραμένει σεξουαλικά δραστήριο, εκ των οποίων το 60% περίπου παρουσιάζει συμπτώματα Κ.Υ.Π., ενώ το 50% αυτών αντιμετωπίζει και προβλήματα στη στύση τους.